Lan misa’ tondok den ade’ misa’ anak dara, Lebonna tungka
sanganna, Bakkun Balusu pa’gantiananna. Ia tinde Lebonna, to laen
laen dadinna, senga’ kombong garaganna. Belanna iatu tampa
rapa’na, pa’kalean diarru’na mepatobang penaa kedenni tau
nasitamparan mata. Ondonganna tu pessiparanna tae sanglindo
susinna. Iamoto anna mendadi pa’tuladanan lako mintu’
sangtondokna.
Lan tu tondok naniì torro Lebonna, den da’dua muane ganta’.
Misa’ disanga Dodeng, na iatu misa’ disanga Paerengan diganti duka
Massudilalong sia Palalunan. Iate muane da’dua pada morai la
umpaorongrampanan kapa’ lako Lebonna, naurunganni massengo tu
Lebonna nakua:
“Kendek dua inde londong, sibarrung inde muane,
umbamo la kulaenan, la kukanan, kairian,
pada talu’tukna rara’, pada bombongna bulawan.”
Iatu dolo umparampo mali’na lako Lebonna iamora to Dodeng.
Apa iatu pa’inaanna Dodeng tanggan natarima melo Lebonna, pa tae’
napapayanni lako Dodeng sangadinna napasande lako to matuanna.
Iamoto anna ma’kada nakua:
“Mara’nami inde londong, soyangna inde muane,
sanda’-sanda’pa’ mebali, pangkunpa’ ma’kada misa,
mataku’na’ magiangna’, lako to mendadiangku.”
Naparampomi Dodeng lako to matuanna tu kadanna Lebonna,
naurunganni umpa'bengan’ pangngan tu to matuanna Dodeng lako to
matuanna Lebonna. Apa sae lako ma’tallung bongi tae’ nadibungka’ len
te pangngan, battuananna tae’ anna ditarima. Randuk dukami tu
Dodeng madiong ba’teng. . .
Tonna issanmi Paerengan kumua tae naditarima tu Dodeng,
umpake’de’ dukami pangngan dio mai banuanna to matuanna lako to
matuanna Lebonna. Tonna kutanai to matuanna tu Lebonna diona te
pangnganna Paerengan, natimangmi petaa mammi’ anna ma’kada
situru’ sallo’ inaanna, nakua:
“Io, lamo bayu sielle’ku, iamo samban sangkalamma’ku.”
Belanna malangngo’mo penaänna tu Lebonna, dibungka’mi tu
pangngan anna siissanni tau kumua ditarimamo tu Paerengan.
Dipamatuami alukna rampanan kapa’, anna dipasumurruk te to
sangayoka tedong tama tananan dapo’. Dilampakmi tu kapa’
unnangkaran tana’ bassi, battuananna minda tu ma’lalan sala
napobannangi songka tananan dapo’, iamo la umbaya’ pa’annanan
ayokana tedong (12 tedong).
Tonna manda’mo lan tananan dapo’ narande kamarampasan,
unggaragamî dandi matoto’ tu Paerengan sola Lebonna kumua la pada
tuo la pada mate, nakua:
“Mateki’ la pada mate, mateki’ tang la sisarak,
sio’tonan batang rabuk,
ulli’-ulli’ sola duka, borro sîto’doan duka.”
Lan katuoanna sola duai tae’ nabela sipakundunan kada. Marampa’
lan banuanna, malute lako padanna ma’rupa tau sia mabassa anna
sa’bara . Iamoto anna mendadi patuladanan lan tondokna sia lako bali
lembangna.
Apa den ia misa’ tau tu tang matana penaanna untiroi tu
katuoanna Paerengan sola Lebonna, iamotu Dodeng. Inang madiong
ba’tangmo tonna tae’ natarimai Lebonna. Ondong pissan tonna
ditarimamo tu Paerengan, randukmi natambukan essun tu Lebonna
sola Paerengan. Lamoraimi undakaranni la naposanggangna te to
sangsamban karambau. .
Den todami pissan anna dirarii te tondok nanii torro Paerengan.
Unggaragami kada malepong bingka’ lan kombongan kalua’ tu mintu’
pa’tondokan la male umpangeai tondok. Iatonna ke’de’mo tu tau,
dolomi tu Paerengan umpabatta’ penaanna solana. Apa ia tu Dodeng
naanggai’ bangmo ma’undi-undi. Denmo parannunna penaanna
belanna nasanga inang la mate tu Paerengan belanna iamo dolo dio
tingayo. Na iake matemi tu Paerengan anna balumo tu Lebonna, tantu
moraimo Lebonna umpomuanei. Iatonna marassanmo tu tau sirari,
tikarami sule dolo tu Dodeng anna parampoanni Lebonna kumua
matemo tu Paerengan lan kasirarian. Mangkato male bang siami tu
Dodeng memboko’. Ia tonna malemo tu Dodeng unnurrukmi tumangi’
tu Lebonna lendu’ masussanna nasa’ding. Nakilalaimi tu dandinna sola
Paerengan kumua:
“Mateki’ la pada mante’, mateki’ tang la sisarak, sio’tonan batang rabuk, U11i’-ulli’ sola duka, borro sito’doan duka.”
Pakalan mentuyomi tu Lebonna anna mate.
Tae’ namasai allana rampomi sule tu Paerengan lako banuanna.
Uai mata nalambi’ beLanna ka’tumo angin dipudukna, ronta’mo
bannang penaanna tu Lebonna. Tirambanmi Paerengan, li’pangmi bali
tedongna, tigega’mi pa’tondokan, siurrukan tau kamban.
Makarorrongmi pangleon, dossomi ampunna lembang, male natampe
Lebonna, naboko’imo malolle’.
Ia tu Paerengan tae’ naissanni apara buntu tumangna naurunganni
Ma’lalan mate tu Lebonna. Dialukmi tu Lebonna situru’ ada’na rampe
matampu’. Mangkato namane male dipeliang. Dio la’pek batu tu nanii
liangna Lebonna nanii tuo buda induk tu biasa dirambi la diba’tai.
Iatonna lambì’mi kandean bo’bo’na Lebonna, rimbakan pote bolongna
Bakkun Balusu, malemi tu Dodeng mangrambi lako to’ se’pon liangna
Lebonna. Iatonna marassanmo mangrambi, tiallingmi tama talinga
duanna tilantuk tama suling patomalinna tu gamara makalaen-laen
nakua:
“Dodeng mangrambi ma’dedek, Dodeng ma’patuang-tuang.
Rampananpi pededekmu, annapi pepamaru’mu,
ammu perangipa’ mati, ammu tanding talingapa’.
Parampoanpa’ kadangku, pepasan masemaseku.
lako ambe’ Paerengan, muane sangkalamma’ku:
Nakua duka la sangmante’kan, la sangoton penaakan,
la sangbuku-buku rundun, la sang bosian beluak,
angku dolo aku mante’, angku ma’paliu aku,
kariuanmo lalanku, taruk ganda suleanku,
tae sia la mante’na, la sisarak sunga’na umbami buanna dandi, to kada pura diboko’.”
Tonna mangkamo Dodeng urrangi te gamara susito, mengkalaomi dao
mai lolok mayangna anna tarru’ lako banuanna Paerengan
umparampoi tu pepasanna Lebonna. Li’ pangmi tu Paerengan urrangi
sia nakilalaimo sule tu dandinna sola Lebonna. Nakuami lako Dodeng:
“Tambaina’ ke la male pole’ko mangrambi.” Natambaimi Dodeng tu Paerengan tonna la maleomo mangrambi anna
male sola lako to’liang. Tonna marassanmo tu Dodeng mangrambi,
narangimi sola duai tu pepasan susi bangsia to mangkanna narangi
Dodeng. Tirambanmi Paerengan li’pangmi datu muane urrangi tu
kadanna Lebonna, baine sangkalamma’na. Ma’kadami tu Paerengan
nakua:
“Mangnga malingna’ urrangi, leagana’ umpealling
gamara ma’mal1o-mal1o, to Sa’dan ma’rio-rio kada tongan ia tondo , bisara tang tongandika,
kampaimi Paerengan, tayanmi bali datummu,
anna ganna’i dandinta, to kada mangka diulang.”
Sulemi tu Paerengan lako banuanna anna ma pasakka susito to la male
mambela. Mesuami umpasakka’i tu kande nasanga mammi’ anna
kandei. Mangkato ma’pakemî sanda parea, namale ussakei tedong
bongana. Napopa’dondoi tu tedongna lako tondon aa’ milan natobang
sola tedongna rokko aa’ na mate. (Den duka unnleleanni kumua
ma’marua’-rua’ ia nakendek langngan longa banua anna mekkondong
dao mai nasirosoi doke nata’pa mate).
Tonna sisarakmo angin napariba’tang tu Paerengan, tirambanmi
mintu pa tondokan anna silele ma kada kumua:
Matemo tanduk kila’ta songkamo lamba’ paonganan tibambang
unnuyak langi’ songka ullalla batara.”
Dialukmi tu Paerengan situru’ ada’na rampe matampu’ anna
dipeliang tama misa’ liang senga’ tu toyang dio mai liangna Lebonna.
Tonna mangkamo dipeliang, tiramban tikuomi tu pa tondokan untiro
ulli’ ma’balolé’-lole’ dio mai liangna Lebonna lako liangna Paerengan,
ten dukato dio mai liangna Paerengan’ lako liangna Lebonna. Nakala’
tikumi kamatakuran tu mintu’ to matua-tua lan tondok, belanna tae’pa
ia sanglindo susinna to allo pura diboko’, sia tae’ duka tu untandai
kumua apara tu naposaba’ ke denni ulli’ ma’balole’-lole’ susito.
Sikutana-tanami tu tau nakua tae siaraka ia anna tang la
napokendekmo burana padang sia la napomangsanno tallu lolona.
Ma’kombonganmi tu mintu’ torroan ambe’ lan tondok sisola to
parengnge’ la ussitangnga’i passabaranna te tanda kallekallean sia
metakuran.
Attu iato ma’dioren duka tu Dodeng belanna pekaamberan duka lan
tondok. Iatonna budabudamo tau umpokada pangappa’ penaanna,
ma’kada dukami tu Dodeng nakua: “lake paissanku, tae’ senga’na tae’
laennan anna ma’balole’-lole’ te ulli’, sangadinna belanna den
dandinna tu Paerengan sola Lebonna la sangtuo la sangmate tonna
tama rampanan kapa’.
Apara napomatë mentuyo Paerengan na iamora tu kasìdandianna
sola duai. Belanna iatonna masai-saimo matena tu Lebonna, na tae’
bangsia na mate tu Paerengan, kurangimi tu gamara ma’mallo-mallona
Lebonna tongku mangrambi sikandappi liangna Lebonna.
Kuparampoanni Paerengan anna undi unnula’na’ tongku tolei male
lako to’liang mangrambi. Marassanna’ mangrambi, kirangimi sola
duakan tu gamaranna Lebonna susi tu bunga kuranginna. Dadi ia ke
aku, iapi nara’dan tu ulli’ ma’balole’ ke dipasisolapi tu batang rabukna
solà duai lan misa’ liang.”
Natule’mi Dodeng tu sengo ma’mallo-mallo tu narangi kalena dio
to’liangna Lebonna. Mangkato mintu’mi to ma’dioren untongananni tu
napokadanna Dodeng. Dira’ta’mi kumua la dipasisolamo tu batang
rabukna Paerengan sola Lebonna. Tonna lambi’mi tu attu disipatui,
sirampunmi tu tau anná dipalele tu batang rabukna Paerengan lako
liangna Lebonna. Allo ìa bangsiamoto anna radan tu ulli’ sisonda
ma’balöle’, belanna disundunnimo tu kasidandian kumua:
"Ulli -ulli sola duka
borro sito’doan duka.”
IKRAR YANG MEMBAWA BENCANA,
Post a Comment